به گزارش «روابط عمومی پژوهشگاه علوم و فناوری اطلاعات ایران» اولین سخنرانی علمی از سلسله نشست‌های تجاری‌سازی پژوهش؛ با تأکید بر پژوهش‌های علوم انسانی با موضوع «سوء برداشت‌ها در تجاری‌سازی پژوهش در آموزش‌عالی ایران» با سخنرانی دکتر علی سرزعیم، عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبایی و مشاور اقتصادی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری، دکتر دوران، معاون پژوهش ایرانداک به عنوان پنلیست و دکتر میثم خسروی، رئیس مرکز آموزش‌عالی علمی-کاربردی امام رضا (ع) به عنوان دبیر پنل برگزار شد.

در ابتدای این سخنرانی دکتر دوران، معاون پژوهش ایرانداک و پنلیست این نشست با بیان دغدغه تجاری سازی پژوهش در کشور گفت: برگزاری این نشست‌ها به تبیین این مباحث کمک می‌کند.

در ادامه دکتر سرزعیم با بیان دو رسالت اصلی دانشگاه یعنی آموزش و پژوهش گفت: این مسئله بین اذهان مردم در ایران جا نیفتاده است.

وی افزود: پژوهش‌های اصیل توسط اعضای هیئت علمی خیلی کم انجام می‌شود با وجود مقالات ISI، میزان رفرنس‌ها به این مقالات بسیار پایین بوده است.

سرزعیم تصریح کرد:‌ در مقالاتی که به صورت مشترک نوشته می‌شود مشارکت اساتید بسیار ناچیز است اما نامشان در ابتدا می‌آید و این وضعیت اسفباری را ایجاد کرده است.

مشاور اقتصادی مرکز بررسی‌های استراتژیک ریاست جمهوری افزود: سرفصل‌های دروس در تحصیلات تکمیلی بسیار قدیمی است، و فاصله زیادی با مباحث روز دنیا دارد.

وی سونامی جذب دانشجو در مقطع دکترا را از دیگر آفت‌های آموزش عالی عنوان کرد و ادامه داد: محدویت افزایش شهریه در مقطع کارشناسی و کارشناسی ارشد باعث شده تا دانشگاه‌ها برای کسب درآمد اقدام به جذب دانشجویان بی‌شمار در مقطع دکترا کنند.

سرزعیم با بیان سوء برداشت از مفهوم تجاری سازی و بازار آزاد گفت: معنای ورود بازار آزاد به آموزش عالی نبود نظارت بر آن نیست؛ عده ای بر این باورند که بازار آزاد مکانیزم تنبیه و تشویق خود را دارد و با اعمال آن بازار کنترل خواهد شد اما این کار هزینه های اجتماعی را بالا می برد در نتیجه باید نهادی برای استانداردسازی آن وجود داشته باشد.

وی سوء تعبیر دیگر در تجاری سازی آموزش عالی را کسب درآمد بیشتر به هر شیوه ای توسط دانشگاه ها عنوان کرد و افزود: نهاد آموزش عالی باید استاندارها را استخراج کند و بر دانشگاه ها نظارت کند.

سرزعیم با بیان ریشه بحران‌های مالی افزود: تغییر هرم جمعیتی و افزایش تقاضا برای تحصیلات عالی دولتمردان را بر آن داشت تا عرضه را زیاد کنند و در کنار آن مقرر شد تا دانشگاه ها خودکفا باشند، در نتیجه این باور به وجود آمد که ما باید همه چیز را خود عرضه کنیم و با این تفکر، دانشگاه ها شروع به جذب دانشجو در مقطع دکترا کردند.

این استاد دانشگاه تاکید کرد: همه این قضایا در زمینه بازار کار دولتی رخ داده، بازری که مدرک اولویت بیشتری بر مهارت دارد و باعث افزایش حقوق می‌شود و این سیگنال از سوی افراد دریافت شد و تمایل به دریافت مدرک بالا رفت.

سرزعیم با اشاره به بحران‌های مالی آموزش عالی به تشریح پیامدهای بحران تامین مالی دولتی آموزشی عالی پرداخت و گفت: این مساله باعث تشدید نابرابری به جای کاهش آن شده و افراد کمتر برخوردار جامعه از تحصیل در دانشگاه‌های خوب کمتر برخوردارند.

عضو هیئت علمی دانشگاه علامه طباطبائی دیگر پیامد‌های این فرایند را تحصیلات بیش از حد، فرسودگی و استهلاک هزینه های ثابت آموزش عالی، فدا شدن کیفیت، صرفه نداشتن فعالیت اصیل و جدی علمی، چند شغله شدن اساتید دانشگاه، ایجاد دوره های شبانه و پردیس، انتقال فشار تامین مالی به دوره های تحصیلات تکمیلی، فقدان منابع لازم برای تامین پژوهانه دانشجویان دکترا و کم اعتبار شدن مدارک عالی برشمرد.

سرزعیم در پایان مداخله موثر وزارت آموزش عالی در ارزیابی کیفی، اصلاح نظام تامین مالی دانشگاه ‌ها، مامور کردن اساتید شاغل در دستگاه های اجرایی، توجه به تامین مالی دانشجویان دکترا، ایجاد شبکه های دانشگاهی و  مقابله با فساد را از جمله راه‌های برون‌رفت از وضع موجود بیان کرد.

دکتر خسروی با اشاره به سخنان دکتر سرزعیم گفت: برای روشن کردن بحث تجاری‌سازی می‌بایست با بررسی لایه‌های مختلف و ابزارهای مختلف به تبین این موضوع بپردازیم.

دکتر دوران، در ادامه با جمع‌بندی مطالب ارائه شده به تمایز تجاری‌سازی و پولی‌سازی پرداخت و گفت: باید تاکید بر پژوهش‌های اصیل را گسترش داد. در پایان به پرسش‌های حاضران پاسخ داده شد.

این سخنرانی روز یکشنبه ۵ دی ماه ۱۳۹۵ در تالار سخن ایرانداک برگزار شد.